JRC NRD-92 and a RX-TX SWITCH FOR SEPARATE RECEIVER and TRANSMITTER SETS
Adından da anlaşılabileceği gibi bu anahtarlama (switching) devresini elimdeki bulunan bir alıcı ve vericiyi bir arada kullanabilmek için yaptım. Bugün artık kullanım zorluğu nedeniyle klasik telsiz meraklıları dışında göremeyeceğimiz bir durum olsa da aslında alıcı ve vericinin ayrı cihazlar olması bir zamanlar son derece olağanmış. Benim derdim nostalji yaşamaktan çok biraz da elimdeki muhteşem alıcıyı değerlendirmekti. Söz konusu alıcı her iki yan bandı da dinleyebilecek şekilde modifiye edilmiş bir JRC NRD-92. Bu cihaz normalde kocaman bir gemi telsiz konsolunun parçası.
 |
| JRC Gemi Telsiz Konsolu: 2 alıcı, bir bellek ünitesi, bir exciter, bir verici, bir acil durum vericisi, bir amplifikatör ve tabii güç kaynağı. Masa, raflar ve saat de takımın parçaları! |
 |
| Daha "sade" bir takım! |
 |
| NRD-92'nin broşürü |
Son derece hassas ve kaliteli bir 0-30 MHz alıcı olan NRD-92, denizcilik için tasarlanmış olduğundan aslında alt yan bandı (LSB) dinleyemiyordu, bu nedenle şurada satılan kiti monte ederek amatör kullanıma uygun hale getirmiştim. Hatta fırsat bu fırsat diye en son versiyon kontrol yazılımının bulunduğu EPROM'dan da bir tane alıp eskisinin yerine takmıştım. Sonra iş bu alıcıyı uygun bir vericiyle buluşturup kullanmaya geldi. Elimdeki Heathkit DX-60 vericiyi düşündüm, zaten uzun zamandır doğru dürüst Mors haberleşmesi yapabilir hale gelmek ve CW çalışmak istiyordum. Neden olmasın diyerek iki ayrı cihazın alma-gönderme sürecini sağlıklı bir biçimde yönetecek bir devre bakmaya başladım. Birkaç çözüme baktıktan sonra bana en uygun görünenin WB8DQT Ralph Taggart'ın QST dergisinin Kasım 2012 sayısında tanıttığı ve ayrıca kendi web sayfasında da ayrıntılı olarak anlattığı devre olduğuna karar verdim.
WB8DQT bu devreye "çapa dostu" (boat anchor buddy) adını vermiş. Bildiğiniz gibi özellikle ABD'de 1950 öncesi lambalı telsizlere ağırlıkları nedeniyle "gemi çapası" (boat anchor) deniliyor. Eski cihazlara meraklı olan WB8DQT de kendi istasyonunda ayrı alıcı ve verici kullanabilmek için bu devreyi tasarlamış. İnceleyince gördüm ki "çapa dostu" bütün gereksinimlerime yanıt veriyordu. İstediğim devre:
- Manipleye bastığım anda antenden gelen RF hattını alıcının girişinden ayırıp vericini çıkışına bağlamalıydı.
- Manipleye bastığım anda alıcının audio çıkışını kesmeli, ama gönderdiğim işareti duyabilmem için ton üretmeliydi.
- Kullandığım verici lambalı olup, yüksek gerilim anahtarlıyor olsam bile manipleye yüksek gerilim gelmemeliydi.
- Keyer kullanırken anten ayarı yapabilmem için vericinin sürekli gönderme yapmasını sağlayacak şekilde anahtarlama olanağı vermeliydi.
Böylece işe soyundum. Ancak hemen devre kartını hazırlayamadım çünkü devre şemasında gördüğünüz K1 ve K2 röleleri, Türkiye'de bulunup alınması güç olan Magnecraft marka SPDT reed rölelerdi. Aynı şekilde, K3 için kullandığı Omron G3VM-352C yarı iletken röle (opto-yalıtıcı) de bizde hiçbir satıcının stoğunda yoktu. Bu nedenle Bay Taggart ile yazışıp fikrini sordum. Ayrıca sevgili TA8A Bilal Bey de imdadıma yetişti. Anlaşılan oydu ki, reed röleler yerine iki tane 12V'luk sıradan SPDT röle ve Omron röle yerine de bizim piyasadan kolayca temin edilebilinecek OKI OCM327 kullanılabilecekti. Yalnız -fotoğraflarda da görebileceğiniz gibi- bir opto-yalıtıcı yerine iki tane kullanmak gerekecekti. Tabii devre kartını da bu farklara göre biraz değiştirmek gerekiyordu. Ben de öyle yaptım.
 |
| WB8DQT Boat-Anchor Buddy (kaynak: http://taggart.glg.msu.edu/wb8dqt/bab.htm) |
 | |
|
 |
| Benim yaptığım haliyle devre kartı, rölelere dikkat |
Bu şekilde kartı hazırlayıp parçaları üzerine lehimledim ve doğru çalıştığından emin olduktan sonra kutulamaya geçtim.
 |
| Ön yüz |
 |
| Arka yüz |
Dikkat ederseniz bağlantılar pek karışık değil, zaten etiketler açıklayıcı. Yalnız bu noktada son (ve çok önemli) bir ayrıntı var, onu da yazayım: Bu devrenin antenden gelen RF hattını gerektiği gibi alıcı veya vericiye bağlayabilmesi için bir koaksiyel kablo rölesine komuta etmesi gerekiyor. İşte arka yüzdeki "harici röle" yazılı soket, o koaksiyel röleyi anahtarlıyor. Ben bu iş için fiyatı elverişli olduğundan bir Tohtsu CX-140M röle kullandım. Röleyi aşağıdaki fotoğraflarda görebileceğiniz gibi metal bir kutuya, PL-259 konnektörlerle yerleştirdim.
 |
| Bağlantılar (kaynak: http://taggart.glg.msu.edu/wb8dqt/bab.htm) |
 |
| Boat-anchor Buddy iş başında... |
Sistem bu haliyle gayet güzel çalıştı. Mandala bastığımda, alıcı, anten bağlantısından ayrılıyor. Alıcıdan gelen ses kesiliyor, yan ton sesini duyuyorum ve gönderme yapıyorum. Bu arada, devredeki R ayarlı direnci ile rölenin devrede kaldığı kaldığı süreyi ayarlamak da mümkün. Bu devrenin bir iyi tarafı da, belirli bir alıcı-verici setine göre tasarlanmış olmaması. Herhangi bir alıcı-verici çiftiyle kullanabilirsiniz.